Vremeplov koji priziva sjećanja

Nakon što su se početkom 2003. ponovno okupili radi spektakularnog oproštaja i turneje povodom 20-ogodišnjice postojanja u sklopu koje su posjetili i Zagreb, Mizar, jedan od najutjecajnijih makedonskih bendova svih vremena, vraća se na scenu s novim albumom nazvanim “Terrible Beauty Is Born”.

Mizar (riječ koja na arapskom označava zvijezdu vodilju koja putnicima kroz pustinju pomaže da se ne izgube) je osnovan 1983. godine u Skopju u postavi: Gorazd Čapovski (gitara), Risto Vrtev (vokal), Ilija Stojanovski (bas) i Panta Džambazovski (bubnjevi). 1985. na mjesto Riste Vrteva kao pjevač dolazi Goran Tanevski, a na mjesto klavijaturiste Slobodan Stojanovski. Iste godine snimaju nekoliko demo pjesama i kreću na jugoslavensku turneju zajedno s Laibachom i Disciplinom Kičme.

U početku su bili više orijentirani na rock, a 1985. mijenjaju stil i pod nazivom Mizar-drugo otkrovenje nude muziku zasnovanu na staroslavenskom pojanju, makedonskom folkloru, bizantskoj tradiciji i dark zvuku.

Debi album “Mizar” snimili su 1988. godine u postavi Goran Tanevski, Gorazd Čapovski, bubnjar Boris Georgiev, basist Sašo Krstevski i klavijaturistkinja Katerina Veljanovska, a produkciju je radio Goran Lisica – Fox. Album je donio nezaboravan hit “Devojka od bronza”, a pored vlastitih pjesama na ploči se nalazi i obrada makedonske narodne pjesme “Zajdi zajdi” (možda najpoznatija makedonska pjesma svih vremena) pod nazivom “Zlatno sonce”. 1991. uslijedio je drugi, još bolji album, “Svjat dreams” koji je donio neobičnu obradu “Sweet Dreams” sastava Eurythmics, obradu narodne “1762”, te pjesmu “Dom” Riste Vrteva, prvog pjevača Mizara, danas lidera Arhangela. Nakon sto je album snimljen bend napušta pjevač Goran Tanevski kojeg zamjenjuje pjevačica Nora. Krajem 1991. godine grupa je prestala s radom. Tanevski se posvetio organizaciji koncerata, Kaevski je obnovio svoj sastav Cyborg, a Čapovski je otišao u Australiju gdje je 1993. godine osnovao sastav Kismet nastavljajući se na rad grupe Mizar.

Nakon izdavanja nekoliko albuma, Čapovski se 1999. godine vratio u Makedoniju i nastavio rad sa sastavom Kismet koji uz njega čine Ilija Stojanovski (bas) i Stefan Popović (bubnjevi). Oni su potakli snimanje diska “Tribute To Mizar” (izašao 2001. u izdanju Avalona) na kome su pjesme Mizara obradili alternativni sastavi iz Makedonije: Den potoa, Siniac, Music Makers, Ataraxia, No Name Nation, Majakovski, Brainless Genius i drugi. Skopska izdavačka kuća Lithium Records je početkom 2003. godine na diskovima reizdala prve dvije ploče Mizara, dopunivši ih ranije neobjavljenim demo i koncertnim snimcima.

2002. godine rađa se ideja o ponovnom okupljanju grupe radi spektakularnog službenog oproštaja te se uskoro sastaju pod nazivom Mizar – treće otkrovenje i okupljaju sve one glazbenike koji su u različitim fazama dolazili i odlazili iz benda. Početkom 2003. izdaju singl “Počesna strelba” koji je vrlo kratkom vremenu porušio sve rekorde popularnosti. Danas je ta pjesma proglašena najboljom makedonskom pjesmom nastalom nakon raspada Jugoslavije.

“Terrible Beauty Is Born” sniman je od siječnja do srpnja prošle godine u studiju Tralala u Skopju, pod producentskom palicom Gorazda Čapovskog i Gorana Trajkoskog, a masteriran u ljubljanskom Metrou od strane Janeza Križaja. Osim “Počesne strelbe” i pjesme “Gradot e nem”, album sadrži deset potpuno novih skladbi koji nastavljaju tradiciju Mizarovog zvuka. Spoj arhaičnog i modernog, eksperimentiranje s elementima makedonske narodne glazbe i folklora, dark-utjecaji i mistični nastupi samo su jedan od razloga zašto je ovaj bend stekao kultni status na područje cijele bivše Jugoslavije.

Uz predivnu “Počesnu strelbu” s cure-ovskim otvaranjem i cave-ovskim zapletom, izdvojila bih još i “1762“, obradu makedonske narodne pjesme, ”The Cars Hiss…” te “Armakedon” u kojem se i krije stih: “Terrible Beauty Is Born” koji originalno pripada pjesmi “Easter, 1916” velikog irskog pjesnika William Butler Yeatsa, dobitnika Nobelove nagrade za književnost 1923. godine.

Mizar danas čine vokal Goran Trajkoski, gitarist Gorazd Čapovski, basist Ilija Stojanovski, bubnjar Žarko Serafimovski te Vladimir Kaevski na klavijaturama. Osim njih na albumu gostuje i čitav niz glazbenika, pa tako imamo priliku čuti i instrumente od viole i čela do francuskog roga i klarineta.

A to što su počeli pisati i na engleskom jeziku im nećemo zamjeriti, jer Mizar i danas zvuči vanvremenski, a “Terrible Beauty Is Born” je zaista ljepotica koju preporučujem svima onima koji su odrastali uz glazbu ovog legendarnog benda, koji možda tek danas, kada je etno muzika već postala svjetski trend, pokazuje koliko je onda bio ispred svog vremena.